Prebiotyki, probiotyki, synbiotyki, parabiotyki czy postbiotyki, to tylko niektóre z tajemniczych słów, za którymi kryją się substancje i mikroorganizmy, na które olbrzymi wpływ wywiera nasz styl życia i odżywiania. Jesteśmy tym, co jemy. Dlatego warto poznać tajniki naszego organizmu od których zależy nasza codzienna kondycja psychofizyczna – wygląd, waga czy koncentracja.

Flora bakteryjna przewodu pokarmowego

W ciągu ostatnich 40 lat odnotowuje się wzmożone zainteresowanie oddziaływaniem mikroflory jelitowej na zdrowie człowieka. Cały przewód pokarmowy zasiedla kilkadziesiąt miliardów mikroorganizmów, reprezentowanych przez 17 rodzin, 45 rodzajów i ok. 1000-1500 gatunków, z czego na jelito grube przypada ok. 800 gatunków. Tworzą one genom bakteryjny, określany mikrobiomem.

Mikroflora jelitowa każdego człowieka jest unikalna i ma cechy klimaksu – jest stabilna, choć ulega modyfikacjom pod wpływem pewnych czynników, np. leków. Po ustaniu oddziaływania negatywnych czynników zazwyczaj wraca do stanu typowego dla danego organizmu. Kluczowe czynniki wpływające na jej stan to m.in. wiek, dieta (w tym tycie lub odchudzanie się), antybiotyki, perystaltyka oraz wytwarzanie metabolitów przez bakterie.

Niemożliwe jest precyzyjne określenie, jakie mikroorganizmy i w jakiej liczbie powinny być obecne w jelitach. Niemniej jednak obecność pewnych gatunków jest preferowana, innych z kolei może predestynować do rozwoju określonych jednostek chorobowych.

Jelito grube – królestwo świata bakterii

Jelito grube to najbardziej bogata mikrobiologicznie część ludzkiego organizmu. Dzieje się tak za sprawą wolnego pasażu treści jelitowej. Dominują tu takie rodzaje, jak Bacillus, Bacteroides, Clostridium, Bifidobacterium, Enterococcus, Eubacterium, Fusobacterium, Peptostreptococcus, Streptococcus. Wśród drobnoustrojów jelitowych wyróżnia się 3 grupy: pożyteczne – pałeczki z rodzajów Bifidobacterium i Lactobacillus, oportunistyczne – pałeczki z rodzajów Bacteroides i Eubacterium oraz z rodziny Enterobacteriaceae, chorobotwórcze – z rodzajów Clostridium, Staphylococcus.

Funkcje bakterii układu pokarmowego

U osobników zdrowych wszystkie te grupy pozostają w stanie równowagi biologicznej. Mikroorganizmy kolonizujące jelito człowieka pełnią trzy podstawowe funkcje: metaboliczną (rozkładanie resztek pokarmowych w wyniku procesów fermentacyjnych), troficzną (ochrona nabłonka jelitowego) i immunologiczną (eliminacja drobnoustrojów i antygenów).

Co niszczy mikroflorę pokarmową?

Jako że ilościowe i jakościowe zachwianie ekosystemu flory bakteryjnej uczestniczy w patogenezie m.in. takich chorób jak depresja, otyłość, celiakia czy zespół metaboliczny, warto zwrócić uwagę na oddziaływanie na mikroflorę jelitową leków najczęściej stosowanych przez pacjentów. Należą do nich antybiotyki, inhibitory pompy protonowej (IPP) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Niekorzystny wpływ mają również takie elementy diety jak nadmierne spożywanie alkoholu czy tłuszczy zwierzęcych zawierających nasycone kwasy tłuszczowe..

Substancje prozdrowotne

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Z badań przeprowadzonych na zwierzętach wynika, że niektóre efekty probiotyczne można uzyskać, wykorzystując także martwe bakterie, nazywane postbiotykami czy parabiotykami. Do probiotyków zalicza się głównie szczepy bakterii kwasu mlekowego (np. Lactobacillus spp., Streptococcus spp.), jak również drożdże (np. Saccharomyces boulardi).

Prebiotyki to niestrawne składniki żywności, które korzystnie wpływają na ludzki organizm poprzez selektywne stymulowanie wzrostu i aktywności określonych rodzajów bakterii bytujących w okrężnicy.

Z kolei preparaty wykazujące efekt synergistyczny, łączące szczepy bakterii probiotycznych z substancjami prebiotycznymi, określa się mianem synbiotyków. Mają one wpływ na wzrost pożytecznej mikroflory jelitowej dzięki stymulacji probiotyków przez prebiotyki, ograniczają też rozwój patogennej flory jelitowej.

Gdzie znajdziemy prozdrowotne bakterie?

Już w 1908 roku, noblista z dziedziny medycyny, Ilia Miecznikow, zauważył zdumiewająco dobry stan zdrowia chłopów bułgarskich. Po obserwacji ich sposobu odżywiania się stwierdził, że ich dobra kondycja wynika m.in. z picia mleka poddanego fermentacji, czyli jogurtu zawierającego szczepy Lactobacillus acidophilus. Bakterie te miały odpowiadać za zniszczenie szkodliwej mikroflory w jelitach.

Jego wnioski pozostały aktualne do dziś. Różnego rodzaju kiszonki, produkty sfermentowane, to nic innego jak bakterie, które wspierają zdrowie człowieka. Dzięki czemu można zapomnieć o czymś takim jak przeziębienie czy nadwaga.

Jak właściwie odżywiać dobre bakterie?

Dobre bakterie odżywiają się substancjami prebiotycznymi, do których zaliczamy cukry – oligosacharydy i polisacharydy wchodzące w skład błonnika pokarmowego (inulina, skrobia oporna, celuloza i hemicelulozy, pektyny i gumy).

W największych ilościach odnajdziemy je w takich produktach jak cykoria podróżnik, słonecznik bulwiasty, mniszek lekarski, czosnek, por, cebula, szparagi, pszenica, jęczmień, banan, owoce cytrusowe, jabłka, marchew, karczoch, czosnek, ryż brązowy, zielony groszek czy brukselka.

Uzupełnieniem właściwej diety prebiotycznej powinna być aktywność ruchowa, w tym wszelkiego rodzaju ćwiczenia umożliwiające obniżenie licznika BMI. Wskaźnik BMI możesz sprawdzić i zapisywać on-line np. na stronie: bmi22.pl. Dzięki wspomnianej aktywności fizycznej, jelita, w których mieszka najwięcej bakterii, będą odpowiednio elastyczne, zrelaksowane i ukrwione.